ANLAŞMALI BOŞANMA VE ANLAŞMALI BOŞANMANIN ŞARTLARI
Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi ile anlaşmalı boşanmaya ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Tarafların boşanma yönündeki iradelerini belirli koşulların gerçekleşmiş olması halinde açıklamaları ile evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı kanun koyucu tarafından kabul edilmiştir. Anlaşmalı boşanma kurumu ile birlikte eşlere önceden belirledikleri şartlara uyarak hızlı bir şekilde evlilik birliğini sona erdirme imkânı tanınmıştır.
ANLAŞMALI BOŞANMANIN ŞARTLARI
Türk Medeni Kanunu m.166/3’de “Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.” Şeklindeki fıkra ile anlaşmalı boşanmanın hükümlerini düzenlemektedir.
Kanuni düzenlemeye göre anlaşmalı boşanmanın şartları;
1-Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması,
2-Eşlerin boşanmak üzere birlikte başvurmaları veya bir eşin açtığı davayı diğerinin kabul etmesi,
3-Hâkimin tarafları bizzat dinlemesi,
4-Hâkimin anlaşma şartlarını boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumları yönünden uygun bulması olarak düzenlenmiştir.
Bu şartlar gerçekleştiğinde evlilik birliğinin temelden sarsılmış olduğu ve taraflar bu konuda anlaştığı için evlilik birliğinin gerektirdiği ortak hayatın da her iki taraf yönünden çekilmez olduğu varsayılır. Taraflar anlaştıklarına dair mahkemeye bir protokol sunabilecekleri gibi, belirtilen tüm hususlarda mahkemeye sözlü olarak da beyanda bulunabilirler.
ANLAŞMALI BOŞANMANIN SONUÇLARI
TARAFLAR YÖNÜNDEN SONUÇLARI
Boşanma kararı ile birlikte eşlerin evlilik birliği içindeki karşılıklı görev ve yükümlülükler de sona ermektedir. Boşanma kararı ile beraber mevcut evlilik sona ereceğinden tarafların yeniden evlenmelerinin önündeki engel ortadan kalkmış olacaktır. Boşanmanın eşler yönünden kişisel sonuçlarından biri de miras hukuku açısından doğmaktadır. Boşanma kararının kesinleşmesi ile beraber eşler birbirlerinin mirasçısı olma sıfatını kaybedeceklerdir.
Boşanma kararının kesinleşmesi ile beraber eşler hakkında kişisel sonuçlar olduğu gibi bazı mali sonuçlar da doğmaktadır. Bunlar maddi manevi tazminat istemi, nafaka ve mal rejiminin tasfiyesidir. Anlaşmalı boşanmada mali konulardan maksat ise boşanmanın fer’isi niteliğindeki maddi manevi tazminat, tedbir, yoksulluk, iştirak nafakalarıdır. Bu konudaki anlaşmalar eşler arasındaki mal rejimi, alacak ve borç ilişkilerinin tasfiyesini kapsamak zorunda değildir pek tabidir ki taraflar bu konularda da anlaşmış olabilmeleri mümkündür. Taraflar anlaşmalı olarak boşanmak istiyorlarsa boşanmanın fer’isi niteliğinde olan maddi ve manevi tazminat ile nafaka konusunda da anlaşmaya varmış olmaları zorunludur. Anlaşmalı boşanmada maddi manevi tazminatla ilgili genel kurallar geçerli olmayıp tarafların anlaşması ve bu hususun diğer anlaşma şartlarıyla birlikte hakim tarafından onaylanması gerekmektedir. Kural olarak anlamalı boşanma dışında bir boşanma davasında istenecek maddi ve manevi tazminat miktarını hâkim belirler. Fakat anlaşmalı boşanmada hâkim taleple bağlı olacaktır.
ÇOCUKLAR YÖNÜNDEN SONUÇLARI
Anlaşmalı boşanma davalarında kusur araştırması yapılmadığından, eşler anlaşarak mahkemeye beraber başvurduğunda veya birinin açtığı davayı diğer eşin kabul etmesi halinde mahkemeye sunulan anlaşma protokolünde çocuğun velayeti hususunda da düzenleme yapılması şart olup tüm koşullar hakkında anlaşma sağlanmış olmalıdır. Hakimin müdahale etme yetkisi çocuklar hakkındaki düzenlemeler üzerinde mevcuttur. Çocuğun üstün menfaati gereği örneğin iştirak nafakasının artırılması konusunda müdahalede bulunabileceği gibi eğer çocuğun annede veya babada kalması çocuğun üstün yararına ise bu konuda da anlaşma protokolüne müdahalelerde bulunabilir değişiklik önerebilir. Tarafların anlaşma protokolünde hukuka, hakkaniyete, eşitliğe aykırı maddeler mevcutsa hakim müdahale edebilecek ve taraflar bu müdahale sonucunu kabul ederlerse anlaşmalı boşanma sağlanacak aksi takdirde açılan dava çekişmeli boşanma davasına dönüşebilecektir.
